کنوانسیون حقوق کودک در سال 1989م در سازمان ملل تصویب شد؛ زیرا کودکان، لطیف ترین موجودات جهان هستند که همه بر پاک و معصوم بودن آنها اتفاق نظر دارند، اما متأسفانه به دلیل ناتوان و بی پناه بودن این قشر از جامعه همیشه بیشترین آسیب‌ها را در جنگ ها، بلایای طبیعی، اپیدمی‌های مختلف انواع بیماری ها و غیره متوجه آنها بوده است بنابراین همواره نیاز به حمایت از طرف خانواده و جامعه دارند.
امروزه کودکان در سرتاسر جهان با مشکلات عدیده ای روبرو هستند که خواسته یا نا‌خواسته با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و این مسئله باعث شده است که رشد و سلامتی، آزادی، روح و روان، تحصیل، آینده شغلی آنها تحت الشعاع قرار بگیرد و مسلما اگر کودکان جامعه از هر حیث مشکل داشته باشند آینده درخشانی در انتظار جهان نخواهد بود، بنابراین یکی از ضروری ترین برنامه در کنوانسیون حقوق کودک رسیدگی به مسئله کودکان است.
در این مقاله به تبیین کنوانسیون حقوق کودک می پردازیم:
کنوانسیون حقوق کودک چیست؟
کودکان به دلیل وضعیت خاص جسمی و روحی و شرایط سنی حساس باید از مراقبت های ویژه ای برخوردار باشند. سازمان ملل کنوانسیونی در سال 1989 م تشکیل دادند که به منظور زندگی بهتر برای کودکان از لحاظ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، رشد و سلامتی، عاطفی و ذهنی می‌باشد.
امروزه کودکان بسیاری از سوء تغذیه، تبعیض نژادی، اشتغال زود هنگام، محروم ماندن از تحصیل، درگیر شدن با مواد مخدر، فروش کودکان و صنعت پورنوگرافی در رنج هستند و چه بسا که جان خودشان را به دلیل نادیده گرفته شدن از دست می‌دهند. در کنوانسیون حقوق کودک تمامی این مسائل مورد توجه قرار گرفته است که کشورهای متعهد با کنوانسیون حقوق کودک موظف به مفاد آن می‌باشند.
نگاهی به حقوق کودک در اسلام و کنوانسیون جهانی
حقوق کودک مسئله ایست که مربوط به عصر امروز نیست بلکه دغدغه دین اسلام از همان ابتدا بوده و هست و برنامه کامل و جامع درباره تکریم شخصیت کودک و مسائل حقوقی و قضایی و امنیت روحی و روانی کودک دارد و به والدین تاکید فراوان برای تربیت و تامین شرایط آرامش و آسایش کودک در کوچکترین جمعی که کودک اولین بار در آن محیط چشم می‌گشاید دارد.
در سیره زندگی پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله) سرتاسر احترام به شخصیت کودک موج می‌زند از سلام و تحیت نسبت به آنان تا حق و حقوق اساسی آنها هرگز غافل نبوده زیرا هدف دین اسلام انسان سازی است واین موضوع از همان بدو ورود به این جهان شروع می‌شود و بیشترین مسئولیت هم بر عهده والدین می‌باشد.
کنوانسیون حقوق کودک با تحقیقات و بررسی‌ها به این نتیجه رسیدند که امن‌ترین مکان برای کودکان در سرتاسر دنیا قطعا خانواده می باشد؛وبخش اعظم مسئولیت کودکان در خانواده تأمین می‌گردد منتهی باید به والدین آموزش های لازم برای ایجاد محیطی آرام بدون هرگونه تنش و استرس فراهم کنند.
کنوانسیون حقوق ژنو
کنوانسیون حقوق ژنو در ابتدا برای حمایت از کسانی که در جنگ نبودند تشکیل شد (برای زخمی ها و اسیران جنگی و زنان و کودکان) و در طی سالهای متمادی بعد از جنگ جهانی اول و دوم سازمان های بین المللی هلال احمر، صلیب سرخ از اهمیت بیشتری برای کمک های بشردوستانه و پزشکی به مردم پیدا کرد و با تصویب نشان آنها از سوی کنوانسیون ژنو به رسمیت بیشتر شناخته شد.
در کنوانسیون حقوق ژنو بیشتر به افرادنظامی و غیر‌نظامی که در جنگ آسیب دیده بودند و نیاز به مداوا داشتند رسیدگی می‌کردند وهم چنین بعد از اتمام جنگ به سازمانهای مربوطه به دلیل نقص عضو یا از کار افتادگی معرفی می‌شدند زیرا توان ادامه و تامین معاش زندگی عملا برای آنها کأن لم یکن بود. طبق نظر کنوانسیون حقوق کودک جنگ برپایی بیمارستانهای صحرایی و کلیه خدمات درمانی به افراد مشمول و برپایی پرچم صلیب سرخ بر سر بیمارستانها برای مانع شدن از حمله احتمالی می‌باشد.
در این کنوانسیون هم چنین قوانین جنگ نیز تصویب شد:
- در کلیه جنگ‌ها سلاح ها و کشتارها محدودیت داشته باشد.
- میدانهای جنگ محدود به منطقه خاص باشد.
- عملیات جنگ محدود به افراد رزمنده باشد.
کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل متحد
با توجه که سازمان ملل متحد به منظور آزادی و حق حیات زندگی برابر برای همه انسانها تشکیل شده است پس مسلما برنامه اصلی را برای کودکان باید داشته باشد که موجودی معصوم و ناتوان است و نیاز به حمایت دارد. به برخی از قوانین بین المللی در زیر اشاره می‌کنیم:
- کودکان شامل افراد زیر 18 سال می‌باشد.
- اجرای تمامی قوانین برای همه کودکان دنیا فارغ از هر گونه تبعیض نژادی باشد.
- در هر ارگانی چه دولتی و غیر دولتی مربوط به کودک منفعت کودک ارجحیت دارد.
- حکومت ها برای آرامش و امنیت کودک از حیث اجتماعی و اقتصادی و رفاهی و غیره باید در همه ادارات و سازمانها تا آخرین حد ممکن تلاش خود را انجام دهند.
- توجه لازم به والدین و سرپرست کودکان برای حمایت از انجام وظایف آنها
- هر کودکی حق زندگی دارد.
- حفظ هویت شخصی کودک از لحاظ تابعیت و حقوق و روابط خانوادگی رعایت گردد.
- آزادی عقیده، مذهب ، آگاهی و …
- منع استفاده از کودکان در جنگ
با توجه به مفاد این قوانین وضع شده، تمامی کشورهای امضاکننده این پیمان ملزم به رعایت آنها می‌باشد.
حقوق کودک کنوانسیون
حقوق کودک کنوانسیون یعنی صرف نظر از نژاد، جنسیت، رنگ پوست، اصلیت ملی، دین، زبان و غیره باید از حق اساسی زندگی برخوردار باشد.
حقوق اساسی و اولیه هر کودک در کنوانسیون
- در محیطی آرام اجتماعی و خانوادگی پرورش یابد.
- آموزش رایگان و صحیح در اختیار کودکان باشد.
- بازی و تفریح جزئ ملزومات زندگی کودک باشد.
- از تبعیض و تحقیر اجتماعی به دور باشد.
- در صورت مشکل جسمی، روحی مورد درمان قرار گیرد.
- در حق و حقوق آنها به هیچ وجه کوتاهی نگردد.
کودکان در سرتاسر دنیا باید از حقوق یکسانی برخوردار باشند اما متأسفانه در بسیاری کشورها حق کودکان پایمال گشته و ظلم فراوانی به آنها روا داشته اند.
کنوانسیون حقوق کودک 1989
اولین بار انگلستان در سال 1919م به منظور نجات کودکان موسسه ای تاسیس نمود، زیرا کودکان تحت شرایط سیاست غلط دولت ها قربانی می‌شدند.
در سال 1924م در ژنو مسئله تغذیه و سلامت و بهداشت کودکان بعد از جنگ تصویب شد و در نهایت در سال 1989 م به پیشنهاد پروفسور آدام لوباتکا از کشور لهستان سازمان ملل متحد کنوانسیون حقوق کودک را به تصویب رساند و کلیه کشورهای امضا کننده موظف به مفاد این کنوانسیون بودند. در مورد مفاد این کنوانسیون بالاتر اشاره کردیم.