حمایت از کودکان در جهان امروز، یک قانون کلی است زیرا سران دولت ها، به خوبی دریافته اند که حمایت از کودکان در واقع همان حمایت از آینده و سرنوشت حساس ملت‌ها می‌باشد؛ هر چه کودکان هر سرزمینی سالم‌تر و شادتر و از امنیت بیشتری برخوردار باشند استعدادهای آنان شکوفاتر می‌شود و آینده آن کشور درخشان‌تر و به دنبال آن جهانی آرام‌تر و بانشاط‌تری را تجربه خواهیم کرد؛
واژه کودک از کلمه پهلوی کوک (kuk ) به معنای کوتاه گرفته شده است البته در فارسی به کودک، بچه هم می‌گویند. گروه سنی کودکان در سازمان ملل تا 18 سال معرفی شده است ولی حالا بسته به اینکه در چه کشوری باشد ممکن است کمی متغیر باشد؛ کودکان در سرتاسر دنیا به دلیل سن کم و وابستگی به افراد خانواده یا سرپرست خود از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند زیرا همانطور که می‌دانید این گروه سنی از خود به تنهایی، در برابر جنگ، بیماری ها، مشکلات اقتصادی، خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی نمی‌توانند دفاع کنند و همیشه نیاز به حمایت از جانب خانواده واجتماع دارند.
در این مقاله برآن هستیم تا به بحث حمایت هایی که کودکان نیاز دارند تا بتوانند از این دوره به سلامتی عبور کنند اشاره کنیم؛
حمایت از کودکان چیست؟
کودکان تحت سرپرستی خانواده‌ها و سازمانهایی مثل بهزیستی و… قرار می گیرند تا به سن بلوغ عقلی و اجتماعی و مالی برسند و تا آن زمان به دلایل زیرکاملا وابسته به خانواده ای که در آن به دنیا آمده اند هستند زیرا
- از لحاظ مالی : کودکان منبع درآمدی ندارند.
- از لحاظ عاطفی: نیاز به محبت خانواده و افراد سرپرست خود دارند.
- از لحاظ فرهنگی: کودک تمام راه و رسم زندگی را درکنار افراد خانواده به صورت تدریجی می‌آموزد.
- از لحاظ روانی و جسمی: کودک در ابتدای امر برای رشد و نمو جسمی و روحی نیاز به مکانی مثل خانه و خانواده دارد تا از این لحاظ به خوبی پرورش یابد.
- از لحاظ آموزشی: کودکان برای یادگیری علم و تجربه، کاملا وابسته به اطرافیان خود هستند و نیاز به مدرسه و مهد کودک و … را دیگران باید برای آنها فراهم کنند.
- از لحاظ بازی: کودکان به دلیل انرژی بالا و کنجکاوی بسیار، نیاز به تحرّک و بازی بسیاری دارند تا در حین همین بازی ها مهارت هایی مثل تیمی کار کردن، خوب صحبت کردن، دفاع از خود، کمک به هم نوع و … را یاد بگیرند.
کودکان پاک ترین موجودات روی زمین هستند و به هیچ عنوان در هیج جای کره‌ی زمین نباید در حق آنها ظلم روا گردد و از حق طبیعی خود محروم گردند؛ اما متاسفانه قدرت طلبان در دنیا اصلا به این موضوع توجه ندارند و با راه انداختن جنگ ها و به استعمارکشیدن کشورها و به دنبال آن فقر، آوارگی، نا امنی، از دست دادن افراد خانواده، سردرگمی و آینده‌ای گنگ و نامعلوم برای همه انسانها مخصوصا کودکان رقم می‌زنند.
سازمان یونیسف، بزرگترین نهاد بین المللی برای حمایت از کودکان در سال 1325 برای تأمین غذا، لباس و مداوای کودکان آسیب دیده در جنگ جهانی دوم تأسیس شد؛ و بعد از آن به صورت رسمی به حمایت کودکان در سرتاسر جهان پرداخت.
پس کودکان طبق این سازمان باید در بستری از آرامش روحی و روانی، جسمی، آموزشی و پرورشی، انگیزشی، مهارتی، محبتی و عاطفی قرار بگیرند تا به رشد کامل شخصیتی و استقلال از هر حیث برسند.
حمایت از کودکان بی سرپرست
در جهان اتفاقات گوناگونی همیشه در حال رخ دادن است مانند بلایای طبیعی( زلزله، سیل، رانش‌زمین، آتشفشان‌هاو…) و بلایای بیولوژیکی( اپیدمی انواع بیماری ها) و بلایای غیر طبیعی(جنگ‌ها و تصادف‌ها و…) که هر کدام از اینها باعث از دست رفتن هزاران نفر در جهان می‌شود؛ که در این اتفاقات کودکان همیشه بیشترین آسیب را می‌بینند.
یکی از مهمترین وظیفه سازمان‌های حمایت از کودکان، رسیدگی به کودکان بی سرپرست می‌باشند؛ زیرا با از دست رفتن سرپرست خانوار، کل اعضای خانواده از لحاظ روحی تحت الشعاع حادثه قرار می‌گیرد؛ اما مسئله مهم‌تر برای ادامه زندگی، مسائل اقتصادی می‌باشد.
حمایت از کودکان کار
زمانی که کودکان را در فعالیت‌های اقتصادی داخل نمایند و کار باعث بشود که از تحصیل، آموزش و هر چیزی که آنها را از رشد اجتماعی و فردی باز بدارد اصطلاحاً کودک کار می‌گویند. کودکان کار دو دسته اند:
*گروه اول: کودکانی که سرپرست دارند ولی سرپرست آنها یا از پس مخارج زندگی بر نمی‌آیند یا افرادی هستند که اعتیاد دارند؛ و فرزندان خود را وادار به کار می‌کنند.
*گروه دوم: کودکانی که هیچ سرپرستی ندارند و توسط افراد سودجو به کار گرفته می شوند.
در هر دو گروه این کودکان باید توسط انجمن حمایت از کودکان کار شناسایی شوند و تحت مراقبت قرار بگیرند؛ چرا که خطرات بسیاری(انواع بیماری جسمی و روحی، باز ماندن از تحصیل، بزهکاری و خلاف کاری، خرده فروشی مواد، درگیری و نزاع های خیابانی و…) این کودکان را تهدید می‌کنند.
حمایت از کودکان سرطانی
متاسفانه امروزه در جهان بیماری هایی انسانها را درگیر خود نموده اند که ممکن است ارمغان سبک زندگی جدید یا زندگی توام با تکنولوژی امروزی یا هر دلیل دیگر باشند؛ که کودکان نیز از این امر مستثنی نیستند؛
سرطان یکی از بیماری هایی است که عامل مرگ کودکان در دنیا شده است ولی در صورت تشخیص زود هنگام و درمان به موقع می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و آن را کاملا ریشه کن نمود؛ سرطان از جمله بیماری هایی است که برای درمان هزینه هنگفتی لازم دارد بنابراین ممکن است خانواده هایی برای درمان کودک خود گاهاً کل زندگی خود را از دست بدهند بنابراین باید سازمانی باشد که والدین کودک به آن مراجعه کند و مراحل درمان را به راحتی سپری کنند؛ موسسه‌های خیریه بسیاری در این زمینه هست که به کمک خانواده ها آمده اند اما باز هم کافی نیستند.
حمایت از کودکان بد سرپرست
کودکانی که در خانواده زندگی می‌کنند ولی سرپرست آنها اصلا صلاحیت نگه داری بچه ها را ندارند چرا که این والدین مشکلاتی دارند که در زیر اشاره می کنیم:
- والدینی که اعتیاد دارند.
- والدینی که خلاف کار هستند.
- والدینی که مشکل روانی دارند.( سادیسم، مازوخیسم، اسکیزوفرنی، افسردگی های شدید و ….)
- والدینی که خود از بیماری جسمی ای رنج می‌برند که عملا از کار افتاده اند.
همه این عوامل باعث می‌شود که کودک در خانواده امنیت روانی و عاطفی و مالی نداشته باشد و باید توسط سازمان حمایت کودکان شناسایی شود.
حمایت از کودکان اوتیسم
اوتیسم یا در خود ماندگی بیماری است که قبل از سه سالگی بروز می‌کند و هنوز علت آن به صورت قطعی مشخص نشده است؛ و ممکن است به دلایل نقایص ژنتیکی باشد؛
کودک مبتلا به اوتیسم درزمینه رفتارهای اجتماعی، مهارت های ارتباطی، مهارت های کلامی و شناختی معمول دچاراختلال هستند؛ این موضوع جدا از این که چقدر برای خانواده ها دردناک است برای آنان مشکلاتی ایجاد کرده است که به تنهایی از پس آن بر نمی‌ایند بنابراین یکی از وظایف انجمن های حمایت از کودکان ابتدای امر آموزش به والدین برای پیشگیری از تولد چنین فرزندانی و در صورت بروز چنین اختلالی، والدین را در نگه داری و آموزش کودکان اوتیسمی یاری نمایند.
حمایت از کودکان بی پناه
بی‌پناه یعنی اینکه انسان هیچ کس را نداشته باشد تا همانند پناهگاهی محکم او را در هنگام غم، تنهایی، درد، مشکلات و درکل لحظات حساس زندگی او را در آغوش بگیرد؛ حال در مورد کودکان معصوم این موضوع حادتر می‌شود زیرا کودکان بی‌پناه‌ترین موجودات روی زمین هستند اگر حمایت خانواده را از دست بدهند.
برخی کودکان در خانواده به دلیل والدین نا‌بهنجار و ناسالم نیز بی‌پناه و تنها هستند که باید هر چه زودتر برای پیشگیری از آسیب این کودکان، توسط سازمان حمایت از کودکان شناسایی شوند و به ارگان های مربوطه معرفی شوند.
حمایت از تحصیل کودکان
آموزش و تحصیل حق طبیعی هر کودک در سراسر دنیا می‌باشد و هیچ عاملی اعم از والدین و جامعه و… نمی‌توانند مانع تحصیل کودک شوند زیرا همانطور که گفتیم کودکان آینده یک سرزمین را تعیین می‌کنند، پس یکی دیگر از وظایف سازمان حمایت از کودکان، این است که شرایط تحصیل کودکان بی‌بضاعت وهم چنین کودکانی که در روستاها‌ی دور افتاده هستند و ممکن است که شرایط تحصیل را نداشته باشند را فراهم کند.
ضرورت حمایت از کودکان
کودکان همانند بذری می‌مانند که هرچقدر شرایط کاشت آنها بهتر باشد محصول و برداشت بهتری خواهیم داشت، بنابراین کودکان هر چه شرایط تحصیل، امنیت روحی و روانی، امنیت مالی بیشتری را دارا باشند قطعا در آینده انسان هایی سالم از لحاظ جسم و روان، ارتباطات اجتماعی و مهارت های زندگی را خواهیم داشت.
حمایت از کودکان یکی از ضرورتی ترین کارها در دنیا باید باشد زیرا سرنوشت و آینده کشورها به وجود آنها بستگی دارد وآنها ارزش یک برنامه ریزی دقیق و قوی را دارند. از جمله:
-آموزش والدین برای تربیت کودکان سالم
-آموزش کادر مجرب و قرار دادن آنها برای معلم های دوران ابتدایی
-قرار دادن یک مشاور ژنتیک و روان شناسی برای هر خانواده
-قرار دادن مبلغی برای کودکان در بدو تولد از طرف دولت که در صورت از دست دادن خانواده کودک بتواند ادامه بدهد.
حمایت از کودکان یتیم
همان طور که قبلا اشاره کردیم ممکن است بسیاری از کودکان بر اثر عوامل مختلف والدین خود را از دست بدهند و نبود یکی از آنها فشار زیادی( مالی، روحی، عاطفی و…) را به خانواده متحمل گرداند بنابراین باید ارگان یا سازمانی باشد که از کل خانواده مخصوصا کودکان حمایت کند.
حمایت از کودکان درحقوق ایران
1- در سال 1381 مجلس به تأیید شورای نگهبان قانون حمایت از کودکان مشتمل بر نه ماده تصویب نمود. که شامل افراد زیر 18 سال می‌شود؛
2- سازمان یونیسف در ایران نیز فعالیت دارد و مفاد همکاری آنها شامل موارد زیر است:
– سلامت و تغذیه کودکان
– پیشگیری از HIV و سوءمصرف مواد
– آموزش کودکان
– کودکان در رسیدگی‌های قضایی
– حمایت از کودکان در برابر سوء رفتار
– حمایت از رفاه کودکان
امید است که در سرتاسر جهان روزی برسد که کودکان، این موجودات دوست داشتنی و معصوم در آرامش و شادی زندگی کنند.
انجمن حمایت از کودکان چتر نیلی رسالت خود را این می داند که از حقوق کودکان آسیب دیده یا در معرض آسیب حمایت نماید.